۲۰ مارس: روز جهانی نوروز
نوروز، یا “روز نو” (به فارسی: نوروز)، جشن باستانی است که آغاز سال نو ایرانی و فرارسیدن فصل بهار را گرامی می‌دارد. این جشن که ریشه در تمدن کهن ایران دارد، یکی از قدیمی‌ترین جشن‌هایی است که بیش از **۳۰۰۰ سال** به‌طور پیوسته برگزار می‌شود. نوروز که از سوی یونسکو به عنوان **میراث فرهنگی ناملموس بشریت** به رسمیت شناخته شده، در مناطق گوناگونی از جمله **غرب آسیا، آسیای مرکزی، قفقاز، حوزه دریای سیاه، بالکان و جنوب آسیا** جشن گرفته می‌شود. اگرچه نوروز به‌طور عمیقی با فرهنگ ایرانی گره خورده، اما به یک جشن فرهنگی فراتر از مرزهای ملی و دینی تبدیل شده است.
جشن جهانی نوروز
نوروز در بیش از ده‌ها کشور گرامی داشته می‌شود و هر کشور با افزودن عناصر فرهنگی خاص خود، این جشن را برگزار می‌کند، در حالی که ارزش‌های اصلی آن یعنی **تجدید، همبستگی و شادی** همچنان حفظ می‌شود. کشورهایی که نوروز را به‌طور رسمی جشن می‌گیرند یا این مناسبت در میان مردم رایج است عبارتند از:
– ایران** (زادگاه نوروز که مهم‌ترین تعطیل ملی این کشور است)
– افغانستانآذربایجان**
– **ترکیه** (به‌ویژه در میان کردها)
– **عراق** (به‌ویژه در منطقه کردستان)
– **پاکستان** (به‌ویژه در مناطقی مانند بلوچستان که تحت تأثیر فرهنگ ایرانی قرار دارند)
– **هند** (به‌ویژه در میان جوامع پارسی و ایرانی)
– **ازبکستان**
– **تاجیکستان**
– **ترکمنستان**
– **قزاقستان**
– **قرقیزستان**
– **گرجستان**
– **ارمنستان**
– **روسیه** (در میان تاتارها، باشقیرها و قفقازی‌ها)
– **آلبانی**
– **کوزوو**
– **بوسنی و هرزگوین**
– چین** (در میان جوامع اویغور و تاجیک)
در **سال ۲۰۱۰**، مجمع عمومی سازمان ملل متحد با تصویب **قطعنامه ۲۵۳/۶۴**، **۲۱ مارس را به عنوان روز جهانی نوروز** به رسمیت شناخت و بر اهمیت آن به عنوان جشن صلح، تنوع فرهنگی و همبستگی** تأکید کرد.
آداب و رسوم فرهنگی نوروز
نوروز زمانی برای شادی، تجدید حیات و تأکید بر هویت فرهنگی است. طی قرون متمادی، آداب‌ورسوم گوناگونی شکل گرفته که بسته به منطقه متفاوت است، اما همگی دارای معانی نمادین مشترک هستند.
آمادگی‌ها و آیین‌های نوروزی
۱. خانه‌تکانی و نوسازی:** خانواده‌ها پیش از نوروز، خانه‌های خود را تمیز می‌کنند که به آن “خانه‌تکانی” (خانه تکانی) گفته می‌شود. این کار نمادی از **پاکسازی و آغاز نوین** است.
**۲. خرید و تزئین:** مردم لباس‌های نو می‌خرند، خانه‌های خود را با **گل‌هایی مانند سنبل و لاله** تزئین می‌کنند و خود را برای جشن آماده می‌سازند.
**۳. دیدوبازدید:** گردهمایی‌های خانوادگی و دیدوبازدید با اقوام و دوستان بخش مهمی از نوروز است که روابط خانوادگی و اجتماعی را تقویت می‌کند.
**۴. جشن چهارشنبه‌سوری:** در شب آخرین چهارشنبه قبل از نوروز، مردم آتش روشن کرده و از روی آن می‌پرند، در حالی که می‌گویند: “زردی من از تو، سرخی تو از من”؛ این سنت نشان‌دهنده **پاکسازی و تجدید انرژی** است.
**۵. سفره هفت‌سین:** یکی از اصلی‌ترین سنت‌های نوروز، چیدن **سفره هفت‌سین** (هفت‌سین) است که شامل هفت عنصر نمادین با حرف **”س”** (سین) در زبان فارسی است:
– **سبزه:** (سبزه) نماد تولد و حیات دوباره.
– **سمنو:** (سمنو) نشانه قدرت و فراوانی.
– **سنجد:** (سنجد) نماد عشق و خرد.
– **سیر:** (سیر) نشانه سلامتی و دارو.
– **سیب:** (سیب) نماد زیبایی و تندرستی.
– **سرکه:** (سرکه) نشان‌دهنده بردباری و تجربه.
– **سماق:** (سماق) نماد چاشنی زندگی و طلوع خورشید.
همچنین، **آینه (نشانه تأمل)، شمع (نماد روشنایی)، تخم‌مرغ رنگ‌شده (نماد باروری)، کاسه آب با ماهی قرمز (نماد حرکت و زندگی)، سکه (نشانه ثروت) و کتاب قرآن یا دیوان حافظ** نیز بر سر سفره قرار می‌گیرند.
**۶. خوراکی‌های نوروزی:**
در نوروز غذاهای ویژه‌ای تهیه می‌شود که از جمله آن‌ها:
– **سبزی پلو با ماهی** (برنج سبزی‌دار همراه با ماهی)
– **کوکو سبزی** (املت گیاهی)
– **آش رشته** (نماد پیچیدگی‌های زندگی)
– **باقلوا و شیرینی‌های نوروزی** که در بین خانواده‌ها توزیع می‌شوند.
**۷. سیزده‌بدر (روز طبیعت):** جشن‌های نوروزی در **روز سیزدهم فروردین** با **گردش و پیک‌نیک در طبیعت** به پایان می‌رسد. مردم سبزه‌ها را در آب روان رها می‌کنند که نماد **رهایی از بدی‌ها و نحسی** است.
**اهمیت فرهنگی نوروز**
نوروز فراتر از یک جشن سال نو است؛ این جشن بیانگر **وحدت طبیعت، تجدید حیات انسانی و استمرار تمدن کهن** است. این آیین، جوامع را در سراسر مرزهای **جغرافیایی، قومی و دینی** به هم پیوند می‌دهد و ارزش‌هایی مانند **صلح، سخاوت و حفظ میراث فرهنگی** را تقویت می‌کند.
با وجود ریشه‌های ایرانی، نوروز به **نمادی از تاریخ مشترک و هویت مشترک** در میان ملت‌های گوناگون تبدیل شده است. این جشن **پلی میان گذشته و حال** بوده و به مردم یادآوری می‌کند که در عین حفظ سنت‌های دیرینه، می‌توان آن‌ها را با زندگی مدرن نیز تطبیق داد.
### **نتیجه‌گیری**
نوروز جشن باشکوهی است که مرزها را درنوردیده و **همبستگی، نوسازی و وحدت** را در میان ملت‌ها تقویت می‌کند. از ریشه‌های کهن آن در ایران باستان تا به رسمیت شناخته شدن آن به عنوان **یک روز جهانی توسط سازمان ملل متحد**، نوروز همچنان مردم را در جشن **زندگی، طبیعت و میراث فرهنگی** گرد هم می‌آورد. این جشن نشانه‌ای از **پیوندهای انسانی پایدار** است که در عین گرامی داشتن تنوع، **حس همبستگی و انسانیت مشترک** را پرورش می‌دهد.
نوروز مبارک! **نوروز مبارک**